Kanada siyasetinde eşine pek rastlanmayacak bir anlaşma imzalandı.
Kanada’nın sosyal demokrat partisi (kendilerini böyle de tanımladıkları için ben de bu ifadeyi kullanıyorum) Yeni Demokratik Parti (NDP) ülkeyi azınlık hükümetiyle yöneten Liberallere 2025’e kadar bütçe kanunlarında ve güven oylamalarında destek vermeyi taahhüt etti. Bunun karşılığında NDP kendi seçim platformunun temel unsurlarından olan 18 yaş altı, engelliler, yaşlılar ve düşük gelirler için diş bakım masraflarının karşılanması, ilaç temini ve barınma sorununun hafifletilmesi, büyük bankaların karlarının vergilendirilmesi konularında ciddi adımlar atılması tavizlerini koparmış bulunuyor.
Anlaşma iklim krizi karşısında mücadele ve yerli halklarla uzlaşı çalışmaları bakımından da maddeler barındırıyor ancak bu alanlarda zaten Liberaller (yaptıkları değil vaatleri) ile NDP’nin platformu arasındaki ayrımlar bulanıklaşıyor.
Ottawa’da muhafazakarların söz konusu anlaşmayı bir iktidar tekelinin kuruluşu olarak göstermeleri ile ABD medyasından hallice Kanada medyasının ve Kanada’lı siyaset bilimcilerin teneke çalmaya başlamaları bir kıyamet koptuğu sanısı yarattı. Ancak anlaşma bir koalisyon hükümeti ortaya koymuyor, koşullu bir ortaklaşma beyanında bulunuyor.
Kısacası kendi partilerindeki liderlik yarışı altında kaybolmuş muhafazakarların itirazlarının dikkate değer bir tarafı bulunmuyor. Ancak bu uzlaşının, tarafların sunduğu üç yıllık dikensiz gül bahçesini sağlama şansı da yüksek değil. Kanımca üç alanda açığa çıkan ve kendisini giderek belirginleştirecek sorunlar sıralanabilir: ekstraktivizm, vergilendirme ve bütçeye bakış, silah harcamaları.
Ekstraktivizme fazlasıyla bel bağlamış Kanada şirketlerinin istekleri etkili bir karbondan arındırma stratejisi ortaya çıkmasını zorlaştırıyor. Yeni fosil yakıt yatırımlarının devam ediyor olmasından gocunmayan Trudeau’nun söyledikleri değil ancak yaptıkları ile NDP’nin benimsediği karbon salımı azaltma hedefleri arasındaki açının kapanması mümkün değil.
Kamusal olarak sunulan ya da karşılanan sağlık hizmetlerinin kapsamının diş bakımını içine alacak şekilde genişlemesi için Kanada bütçesinde yeterli alan bulunuyor. Ancak işletme gelirleri üzerinden alınan vergi oranları yükseltilmediği ve vergi cennetlerine kaçış engellenmediği için bütçedeki mevcut alan piyasa kriterleri öne alındığında sanıldığından daha az görünüyor.
İlginç olan husus liberaller üzerinde kamu harcamalarını azaltma bağlamında yoğunlaşan baskının askeri harcamalara uzanmaması. GSYH’nin yüzde 1,3’ü kadar askeri harcamayı yüzde 2 seviyesine çıkarma konusunda Liberaller içinde yükselen seslere karşın NDP silah harcamalarının artışına karşı olduğunu beyan ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi arka planında NATO baskısı ve silah lobilerinin faaliyetleri yoğunlaştı. Liberallerin şu an geri adım atma ihtimali bulunmuyor, fakat ilerleyen yıllarda uluslararası silah tekellerinin suyuna gitmeleri işten değil. Bu tarz bir karar bütçeye yansıdığında Liberaller-NDP anlaşmasının sonlanmasına neden olacak. Lakin, silah harcamaları üzerinden kopacak bir tartışma ile anlaşmanın örneğin 2024’te sonlanması iki taraf için de en ideal nokta koyma yolu olabilir.
fotoğraf: “Ottawa Parliament Building HDR“, Jasen Robillard